#Nul afval #Hergebruik #Lasercutter #3D-printer #Kristallen #Visleer (zie ‘technieken van Zaankogerland’)
De ‘kap’ of hoofdtooi is in de streekdrachten een van de meest kenmerkende en meest herkenbare onderdelen, vaak gemaakt van dure kant, kriegelig haakwerk of fijne katoen/linnen. In de meeste drachten wordt de gesteven en geplooide kap gedragen met hoofdijzers van goud, zilver of koper, boeken (sieraden aan de zijkant van het hoofd) en zijnaalden. In de Zaanstreek wordt de kap aangevuld met een typerende voorhoofdsnaald die (het woord zegt het al) over het voorhoofd wordt gedragen. Deze traditionele naald en ook de boeken zijn sierlijk gesmeed en meestal rijkelijk bezet met edelstenen.
Maar op het pionierseiland Zaankogerland is daar helemaal geen geld voor, evenmin bestaat er een infrastructuur van juweliers en edelsmeden. Van alle hoofdsieraden zijn daarom alleen de Zaanse naald en boeken overgebleven, die met veel aandacht, zorg en geduld worden gemaakt van materialen die er wél zijn, zoals zelfgemaakte glinsterkristallen, schapenwol en visleer. Of van goedkope pailletten uit de feestwinkel, die voor de watersnood nog op menig zolder lagen te verstoffen in de oorspronkelijke verpakking, maar die na de overstroming ineens zeldzaam en waardevol waren.
De kap van Zaankogerland bestaat uit een hoofdband (een soort bandana die nauwsluitend om het hoofd wordt gedragen en het haar weghoudt uit het gezicht), een gedecoreerde ondermuts, een ongesteven kap van kant (tweedehands of uit de lasercutter) met brede sierranden, een naald en boeken. De naald wordt gemaakt van textiel met een rand van ijzerdraad om de naald in vorm te brengen. De complete kap wordt elke dag gedragen, soms over een eenvoudige muts.
Kristallen kunnen in de keuken worden gekweekt door een oplossing te maken van het mineraal aluin, een huis-, tuin- en keukenmiddel voor allerlei doeleinden, van het ontsmetten van wondjes en het tegengaan van transpiratie tot het blauw kleuren van de hortensia’s in de tuin. Aluin is verkrijgbaar bij de drogist. Als de aluin is opgelost in heet water wordt een stukje stof in de vloeistof gehangen zonder dat dit de randen van de pot raakt. Er groeien dan kristallen aan op de stof, die kunnen worden verwerkt in de voorhoofdsnaald.
Visleer kan worden gemaakt van alle vissen die worden gegeten, bijvoorbeeld scholletjes, zalm en kabeljauw. De vellen worden een paar weken gelooid in een mengsel van urine en water (50/50) en vervolgens aan de lucht gedroogd. Daarna wordt het leer weer vochtig gemaakt en in de gewenste vorm van de boeken geplooid.
De 3D-printer is een prima hulpmiddel voor het maken van kleine objecten zoals boeken.
De bruidskap
Deze kap is gemaakt van tweedehands katoenen kant met een linnen ondermuts. De voorhoofdsnaald heeft aluinkristallen op een ondergrond van kant. De zeegroene boeken zijn gemaakt van plastic pailletten die aan het begin van de 21ste eeuw voor een habbekrats werden verkocht in de feest- of hobbywinkel.
De winterkap
Deze kap is gemaakt van de zwarte kant van een vintage ‘jaren vijftig’ japon, ooit gevonden op de vlooienmarkt van het Amsterdamse Waterlooplein. De voorhoofdsnaald is van dezelfde kant met aangegroeide aluinkristallen. De boeken zijn gemaakt van geknipte schapenwol, die ruw en losjes in strengen zijn getwijnd en daarna tot pompon verwerkt.
De zomerkap
Deze kap is gemaakt van fijne witte katoen die in de lasercutter is versneden tot een parametrische kant. De katoenen ondermuts heeft een oranje ‘tijgerprint’, gemaakt met een papieren sjabloon en verf. De boeken komen uit de 3D-printer. De voorhoofdsnaald is geverfd in een verloop van oranje naar wit. Daarna zijn er aluinkristallen op gekweekt.
De herfst- en lentekap
Deze kap is net als de zomerkap gemaakt van fijne witte katoen die in de lasercutter is versneden tot een parametrische kant. De katoenen ondermuts heeft een blauw gesjabloneerd dessin van watergolven. De blauw- en koperkleurige naald is gemaakt van plastic pailletten. De boeken zijn gemaakt van visleer (scholletjes).
