WHAT IS – Spirit (English Below)

Een lichaam is prima warm (of koel) en droog te houden met een simpele overall of hobbezak met mouwen. Weefsels zonder enige versiering, kleur of bewerking zijn prima te gebruiken als materiaal voor zo’n simpele overall of hobbezak met mouwen. Als het simpel moet, dan kan het simpel. En toch zullen er maar heel weinig mensen zijn – ook heel weinig ‘eco-warriors’ – die elke dag dezelfde overall of hobbezak met mouwen aantrekken omdat die nu eenmaal prima voldoet aan alle comfort waar het lichaam behoefte aan heeft. Hooguit nonnen met een armoede-gelofte en bedelmonniken zullen dagelijks een karige habijt dragen – maar die habijt zal dan heus zijn bewerkt of gekleurd om de betreffende geloofsovertuiging uit te dragen. Niet iedereen is een Mahatma Ghandi in linnen lendendoek of een Steve Jobs in immer dezelfde coltrui en spijkerbroek.

Zelfs de allerarmsten, degenen die het zich niet kunnen veroorloven om veel kleding te bezitten, zullen er een gevarieerde ‘garderobe’ op na houden (wat in het verwende Westen een ‘capsule wardrobe’ heet), met diverse kledingstukken van diverse stoffen in diverse kleuren. Tijdens de Grote Depressie in de jaren dertig van de vorige eeuw maakten vrouwen kledingstukken van katoenen meelzakken, die speciaal voor dit doel een groot scala aan mooie prints kregen van de meelfabrikant. De ‘meelzakjurk’ was een charmant getailleerde hobbezak van gedecoreerd verpakkingsmateriaal.

Er is nu eenmaal meer dan het lichaam alleen. De geest wil ook wat. De geest heeft behoefte aan aan schoonheid, betekenis en variatie, en ook aan een zekere onderscheiding binnen de groep. Daarom zal er nooit een tijd komen waarin iedereen gedurende haar hele leven elke dag dezelfde simpele overall of hobbezak met mouwen aan heeft. Mensen zullen zich altijd opsmukken. Dit heet ‘cultuur’.

Je kunt het ook bezieling noemen. Dat textiel bovenop ‘nut’ een ‘verschijningsvorm’ krijgt die net zo noodzakelijk is.

Bezieling is iets anders dan ‘identiteit’.

Identiteit, zoals ik dat kan bedenken met mijn lekenverstand, is het uiterlijk waarmee iemand zich aan de wereld wil presenteren. Identiteit is het non-verbale verhaal dat iemand over zichzelf vertelt aan anderen. Kleding, met name mode, is de eerste en makkelijkste manier om die identiteit te creëren. Identiteit heeft veel te maken met overtuiging, ambitie, normen en waarden. En ook met ‘erbij horen’. Identiteit in kleding is uiteindelijk altijd terug te brengen tot een ‘basisuniform’ voor een specifieke sociale groep of ‘stam’. Ook degenen die qua kledingstijl willen uitdragen dat zij ‘nergens bijhoren’, alsmede degenen die ‘grote vrijheid zoeken binnen een gegeven identiteit’ (ik zag laatst een journaliste gehuld in struisveren boa’s die haar volledige gezicht had beplakt met pailletten), behoren tot zo’n stam (in casu: de paradijsvogels). Streekdracht valt onder dezelfde noemer.

Kunstenaars Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek leggen al jaren de identiteit vast van sociale groepen (‘subculturen’) door hun kledingstijl of ‘groepsuniform’ te fotograferen. Een deel van de portretten is te zien op de website exactitudes.com. Beeld: Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek.

Bezieling gaat over de uitdrukking van onze diepste persoonlijkheid, waar we voor kiezen als we geen rekening houden met anderen. Bezieling is onze unieke, vaak onbewuste keuze die verder gaat dan identiteit: waarom iemand liever blauw dan geel draagt, liever gebloemd dan geruit, liever sober dan flamboyant, liever bloter dan hooggesloten. Bezieling is ook wat we soms voor anderen (en mogelijk onszelf) verborgen houden wanneer we van kleding houden die eigenlijk niet ‘past’ binnen de identiteit waaraan we onszelf willen conformeren. Waar we van dromen of over fantaseren als meisje, en als volwassen vrouw nog steeds.

Kunstenaars Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek geven, tegelijkertijd met de groepsidentiteit, een ontroerend beeld van de individuele bezieling van elk apart mens. Zo blijken twaalf ogenschijnlijk gelijksoortige vrouwen twaalf totaal verschillende personen te zijn en vraag je je af waarom hun namen en levensverhalen niet onder de foto staan. Beeld: Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek.

Identiteit is wie je bent door de ogen van de mensen, bezieling is zoals je wordt gezien door God, of de spirit, of, als je daar niet in gelooft, door je huisdier die het geen bal uitmaakt wat je aan hebt zolang jij het maar bent.

Bezieling ontstaat wanneer van iemand wordt gevraagd om een kledingstuk zelf te decoreren. Geef duizend identieke T-shirts weg, vraag duizend mensen om dit naar eigen inzicht en smaak te versieren en na afloop heb je duizend unieke kledingstukken. Naast creativiteit geeft ook handwerk bezieling, niet alleen door de grote investering in tijd en aandacht, maar vooral door de zichtbare zorg, toewijding en liefde die eraan is geschonken. Dit is waarom antieke kledingstukken met ingewikkelde weefpatronen, kunstig borduurwerk, kralen en geschilderde dessins worden bewaard en bewonderd in musea. Dit is overigens ook waarom haute couture én zelfgemaakte kleding zo prachtig is: door de enorme bezieling.

Een kledingstuk zonder bezieling loopt het risico om niet te worden gekoesterd. Misschien is de oorzaak van de hele wegwerpcultuur en fast fashion-industrie ultiem te herleiden tot een ernstig gebrek aan bezieling in wat mensen aan het lijf wensen te dragen. En misschien zijn dít de echte kleren van de keizer: niet onzichtbaar, maar zielloos.

 

***

ENGLISH

Spirit

There is more than the body alone. The spirit wants something too. The spirit needs beauty, meaning, and variety, as well as some distinction within the community. Therefore, there will never come a time when everyone wears the same overalls or potato sack with sleeves every day throughout their life. People will always want to express themselves in outward form. This is called culture.

Spirit is different from ‘identity’. Identity, as I can conceive with my layman’s understanding, is the appearance with which someone wants to present themselves to the world. Identity is the non-verbal story someone signals about themselves to others. Clothing, especially fashion, is the first and easiest way to create that identity. Identity has a lot to do with conviction, ambition, norms and values. And also with ‘belonging’.

Ultimately, identity in clothing can always be reduced to a ‘basic uniform’ for a specific social group or ‘tribe’. Also those who want to propagate in terms of clothing that they ‘don’t belong anywhere’, as well as those who ‘look for great freedom within a given identity’ (I recently saw a journalist dressed in ostrich feather boas who had their entire face covered with sequins), belong to such ‘ one tribe (in this case: the birds of paradise). Regional dress falls under the same heading.

Spirit is about the expression of the innermost personality, that which we choose when we do not consider others. Spirit is our unique, often unconscious choice that goes further than identity: why someone would rather wear blue than yellow, prefer floral than checked, rather sober than flamboyant, rather bare than high-necked. Spirit is also what we sometimes hide from others (and possibly ourselves) when we like clothes that don’t actually ‘fit’ within the identity to which we want to conform ourselves. What we dream of or fantasise about as a girl, and still as an adult woman.

Spirit arises when someone is asked to decorate a piece of clothing themselves. Give away a thousand identical T-shirts, ask a thousand people to decorate this according to their own insight and taste and afterwards you have a thousand unique items of clothing.

Identity is who you are through the eyes of the people, spirit is as you are seen by God, or, if you don’t believe, by your pet who doesn’t care what you’re wearing as long as you are you.

Craftsmanship enhances spirit, not only through the large investment in time and attention, but above all through the visible personal care, dedication and love that has been given to the work. This is why antique garments with intricate weaves, artful embroidery, beads and painted designs are preserved and admired in museums. This is also why haute couture and homemade clothing are so beautiful: because of the enormous spirit they possess.

A garment without spirit runs the risk of not being cherished. Perhaps the conclusive cause of the disposable society and fast fashion industry can be traced back to a serious lack of spirit in what people want to wear. And maybe these are the emperor’s new clothes: not invisible, but spiritless.